JAZZ W OBRAZACH HENRYKA PŁÓCIENNIKA
Galeria ELart, Rynek Sztuki, ul. Wschodnia 69 (parter, od ul. Narutowicza), Łódź
29 lipca - 30 sierpnia 2024 r.
finisaż: 30 sierpnia 2024 r. godz. 17:00
Henryk Płóciennik (1933-2020)
Wystawiane prace:
 |
1. Duet jazzowy(1958) sygn.na odwrociu H. Płóciennik technika własna, płótno, 100x80 cm (103x83 cm z ramą)
|
 |
2. Gitarzysta(1958) sygn.na odwrociu H. Płóciennik technika własna, płótno, 100x82 cm (103x85 cm z ramą)
|
 |
3. Akt(1961) sygn.dat.l.g. Henryk Płóciennik 1961 monotypia, 65,5x47 cm (w św.p-p; 86,5x67 cm z ramą)
|
 |
4. Akt siedzący(1986) sygn.dat.l.d. H. Płóciennik 86 tusz, papier, 24,5x15,5 cm (48x38,5 cm z ramą)
|
 |
5. Akt stojący(1986) sygn.dat.l.d. H. Płóciennik 86 tusz, papier, 24,5x16 cm (46,5x37 cm z ramą)
|
 |
6. Akt siedzący w fioletach(1993) sygn.dat.l.d. H. Płóciennik 93 tusz, akwarela, papier, 33x22 cm (54x43 cm z ramą)
|
 |
7. Akt stojący w kapeluszu(1998) sygn.dat.l.d. H. Płóciennik 1998 i p.d. H.PŁÓCIENNIK tusz, akwarela, gwasz, papier, 49,5x36 cm (69x52 cm z ramą)
|
 |
8. Akt leżący sygn.l.d. H. Płóciennik tusz, akwarela, papier, 35,5x50 cm (w św.p-p; 59,5x73 cm z ramą)
|
 |
9. Akt leżący [Ruda](1995) sygn.dat.śr.d. H. Płóciennik 95 tusz, akwarela, papier, 30x44,5 cm (w św.p-p; 50x65 cm z ramą)
|
 |
10. Portret Pani M.(1991) sygn.dat.na odwrociu HENRYK PŁÓCIENNIK / … / 1991 olej, płótno, 65x54 cm (72x61 cm z ramą)
|
 |
11. Monotypia 19.(2009) sygn.p.d. Henryk Płóciennik., dat.śr.d. 2009 monotypia (1/1), 43,5x31,5 cm (67,5x54 cm z ramą)
|
 |
12. Monotypia 87.+(2009) sygn.p.d. Henryk Płóciennik, dat.śr.d. 2009 monotypia, 43,5x31,5 cm (69x55,5 cm z ramą)
|
 |
13. Wykopaliska II(1967) sygn.p.d. Henryk Płóciennik, dat.śr.d. 1967. autocynkografia (6/50), 49,5x64,5 cm (78x90,5 cm z ramą)
|
 |
14. W Daleki Rejs(1971) sygn.p.d. Henryk Płóciennik, dat.śr.d. 1971. autocynkografia (15/50), 64,5x49 cm (96,5x79 cm z ramą)
|
 |
15. Miodowy miesiąc XV(1969) sygn.p.d. Henryk Płóciennik, dat.śr.d. 1969 autocynkografia (e.a., III/VI), 64,5x49,5 cm (93x75,5 cm z ramą)
|
 |
16. Miodowy miesiąc XXVI(1971) sygn.p.d. Henryk Płóciennik, dat.śr.d. 1971 autocynkografia (e.a., IV/VI), 64,5x49,5 cm (96,5x79 cm z ramą)
|
 |
17. Miodowy miesiąc XXXVI(1973) sygn.p.d. Henryk Płóciennik., dat.śr.d. 1973. autocynkografia (e.a., III/VI), 32x39,5 cm (57,5x64 cm z ramą)
|
 |
18. Arcydzieło II(1979) sygn.p.d. Henryk Płóciennik, dat.śr.d. 1979. autocynkografia (22/50), 64,5x49,5 cm (96x78,5 cm z ramą)
|
 |
19. Arcydzieło VII(1983) sygn.p.d. Henryk Płóciennik., dat.śr.d. 1983. autocynkografia (II 5/99), 44,5x32 cm (70,5x56,5 cm z ramą)
|
Jazz w obrazach Henryka Płóciennika
Kariera artystyczna Henryka Płóciennika jest inspirującą opowieścią o trudach pracy twórczej w czasach powojennych, ale też o fascynacjach muzyką, niezwykłym talencie i determinacji. Przyszły artysta już w latach młodzieńczych często odwiedzał łódzkie Muzeum Sztuki, gdzie zagłębiał się w bogato ilustrowane katalogi wystaw. Po ukończeniu szkoły średniej zaczął tam pracować jako woźny, wykorzystując chwile wolnego czasu do rysowania i malowania. W okresie socrealizmu, podobnie jak wielu innych artystów, aranżował wystawy sklepowe. Później pracował kolejno, w Towarzystwie Przyjaźni Polsko-Radzieckiej i w Klubie Międzynarodowej Prasy i Książki w Łodzi, gdzie tworzył plakaty na licznie organizowane spotkania z pisarzami i artystami. Tam też talent Płóciennika został zauważony przez częstego bywalca owych wydarzeń kulturalnych - Konstantego Mackiewicza, najbardziej wówczas znanego, wykształconego w rosyjskich akademiach, łódzkiego malarza. Dostrzegł on zręczność kompozycji w plakatowych realizacjach artysty i zalecił dalsze rozwijanie umiejętności poprzez ćwiczenia malarskie z natury. Idąc za radą Płóciennik próbował malować szkolne martwe natury, ale także akty kobiece. Te zdecydowanie bardziej przypadły mu do gustu i pozostały w jego twórczości na zawsze. Płóciennik, oprócz znajomości i doświadczenia, zdobywał w swoich miejscach pracy również materiały do tworzenia. Wobec braku dostępu do profesjonalnego sprzętu wykorzystywał przedawnione nakłady propagandowych plakatów, które stanowiły podobrazia jego obrazów. Tak też było, gdy od dyrektora Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej dostał pewnego razu do odtworzenia, nadgryzione zębem czasu portrety przywódców i ideologów komunistycznych, wywieszane na ul. Piotrkowskiej przy okazji ważnych świąt partyjnych i państwowych. Nie wyrzucił starych płócien, zagruntował je własnoręcznie sporządzoną mieszanką bieli cynkowej z klejem stolarskim i na tak przygotowanym gruncie, skrywającym pod swoją powłoką dawne propagandowe portrety Lenina czy Stalina, powstały między innymi „jazzowe obrazy”. Dzięki nim, w 1962 roku, decyzją komisji, w której zasiadali m.in. Leszek Rózga oraz przybyły akurat z Warszawy Alfred Lenica, został przyjęty do Związku Polskich Artystów Plastyków. Członkostwo umożliwiło mu dostęp do materiałów plastycznych oraz regularną prezentację swoich prac szerszej publiczności na wystawach i konkursach. Kariera Henryka Płóciennika szybko nabrała rozpędu - zaczął wystawiać i sprzedawać obrazy, rysunki i grafiki nie tylko w Polsce, ale również za granicą. Jego jazzowa fascynacja nadal trwała i dzięki niej nawiązał znajomość z Józefem Gielniakiem. Wspólne zainteresowanie muzyką jazzową stało się fundamentem ich relacji, będąc źródłem inspiracji i twórczego fermentu.
Jazz, gatunek muzyczny zrodzony na początku XX wieku, znany jest ze swojej improwizacyjnej natury, bogactwa rytmów oraz ekspresji emocji. Te cechy odnajdujemy także w twórczości Płóciennika. Artysta, podobnie jak jazzmani, bawił się formą, kolorem i kompozycją, tworząc dzieła, które pulsują życiem. Odnajdujemy w nich zarówno chaos, jak i harmonię - cechy tak typowe dla jazzu.
Na wystawie prezentowane są prace, które najpełniej oddają wpływ jazzu na twórczość Płóciennika. Są to zarówno wczesne kubizujące obrazy, w których dynamika i rytm kolorów nawiązują do lekkich i figlarnych jazzowych utworów, jak i bardziej skomplikowane kompozycje graficzne, których korzenie tkwią w znajomości z wybitnym artystą Józefem Gielniakiem, nawiązanej dzięki jazzowi. W grafikach Płóciennika linie stają się rytmicznymi frazami, a w obrazach plamy kolorów - harmonicznymi akordami. Ekspozycja obejmuje wybrane prace z najbardziej znanych cykli graficznych z lat 1967-2009. Na szczególną uwagę zasługują dzieła z cykli takich jak: „Arcydzieło”, „Zamek Szwedzki” oraz „Miodowy Miesiąc”. Ten ostatni, najbardziej znany, wyróżnia się niezwykłą dbałością o detal, zwłaszcza w przedstawieniu rozległej, niepohamowanej roślinności otaczającej zakochane pary, będące głównym motywem tych prac. Ekspozycja zawiera również akty kobiece z lat 1986-1995, a najbardziej charakterystyczną część spuścizny dopełnia „Portret Pani M.”. Wyjątkowymi pracami na wystawie są dwa unikatowe obrazy z 1958 roku - „Gitarzysta” i „Duet jazzowy” - wystawiane pierwszy raz w 1958 roku, na debiutanckiej wystawie artysty w Klubie Międzynarodowej Prasy i Książki w Łodzi, mieszczącym się wówczas przy ul. Piotrkowskiej 86. Po raz pierwszy można również zobaczyć monotypię z 1961 roku, nigdy wcześniej nie prezentowaną publicznie.
Bieżąca ekspozycja ukazuje nie tylko rozwój artystyczny Henryka Płóciennika, lecz także rzuca światło na jego dorobek, który dzięki fascynacji jazzem nabrał wyjątkowego charakteru. Wystawa obejmuje szeroki wachlarz dzieł i stanowi wyjątkową okazję do przypomnienia czasów świetności artysty oraz do prześledzenia jego twórczych zmagań na różnych etapach kariery.
Justyna Wojsz
